HKU ontwikkelt toolkit voor Europees project T4R

De gedachte achter de Local Digital Twins (LDT’s) - de interactieve 3D-modellen van steden - is big data in onderlinge samenhang te visualiseren. Er wordt steeds meer data verzameld over allerlei processen die in steden plaatsvinden. Denk aan verkeersstromen, afvalstromen, of aan data over omgevingstemperatuur en luchtkwaliteit. Deze data zijn van grote waarde voor de inrichting en het beheer van een stad.

Simulaties

Amsterdam en Utrecht zijn er al mee begonnen: op 3d.amsterdam.nl en 3d.utrecht.nl – binnenkort gecombineerd in netherlands3D.eu – groeien platforms waar je als in een game doorheen kunt lopen. Niet alleen met een beeld van de gebouwen en straten zoals in Google Maps, maar met toevoeging van alle andere gewenste informatie. Die kun je eenvoudig oproepen door verschillende lagen te activeren. Door middel van simulaties in deze digitale wereld kan de impact van ingrepen en werkzaamheden vooraf inzichtelijk worden gemaakt voordat ze in de echte wereld worden uitgevoerd. Wat gebeurt er bijvoorbeeld als je op bepaalde stukken bomen plant of weghaalt, wat doen nieuwe gebouwen met de omgeving, wat is er nog mogelijk qua stedelijke verdichting, en hoe ziet dat eruit? Het idee is dat vraagstukken rondom ruimtelijke ontwikkeling hiermee makkelijker op te lossen zijn en dat beleidsmakers en burgers beter begrijpen hoe de stedelijke ruimte eruit kan gaan zien in de context van grote maatschappelijke opgaven, bijvoorbeeld op het gebied van klimaat, energie, wonen en groen in de stad.

Vier frameworks

Dit traject is onderverdeeld in vier zogeheten frameworks: het technisch ontwerp, de governance, de ethische aspecten en de training en kennisdeling. Dat laatste, officieel het ‘train-de-trainer framework’, is het projectdeel waarover HKU zich ontfermt. HKU-docenten Willem-Jan Renger en Evert Hoogendoorn, beide ontwerper en onderzoeker, werken hierin nauw samen met een andere partner van het project, het Duitse K8, Institut für strategische Aesthitik. Ze werken samen aan een verzameling zogenaamde “micro-learning units" waarmee alle kennis die nodig is om Digital Twins te ontwikkelen kan worden overgedragen aan medewerkers bij gemeenten. Renger: 'We willen de verschillende partijen die met een digital twin gaan werken de juiste informatie geven om zo’n platform samen goed te kunnen inrichten en gebruiken.'

Ethiek en governance

'Dit project gaat om zoveel meer dan de technologie,' vervolgt hij. 'We willen voorkomen dat LDT’s geïntroduceerd worden als een traditionele technology push. Het materiaal dat wij ontwikkelen moet al in de opstartfase helpen om de juiste vragen te stellen en goede keuzes te maken. Daarbij moeten ethiek en governance niet achteraanlopen. We willen geen Big Brother-steden en geen Oppenheimer-scenario’s.'

Lab, Studio, Arena, Agora

Bij het ontwerpen van hun methode gaan ze onder meer gebruikmaken van een onderdeel van de Systemische Design Toolkit van Kristel van Ael en Peter Jones. Die verdeelt de ontwikkeling van van zo’n nieuw systeem in vier fases: de technische ontwikkeling in het Lab, de vormgeving en het maken van prototypes in de Studio, de participatie en toetsing door direct betrokkenen in de Arena, en tot slot het erbij betrekken van alle geïnteresseerden in de Agora.

Intermediaire laag

In de acht pilotsteden, waaronder Amsterdam en Utrecht, wordt gekeken hoe je in elk van deze fases de juiste keuzes maakt om een Digital Twin goed te ontwerpen door gesprekken tussen techneuten, ontwerpers, ambtenaren, bedrijven en burgers vorm te geven. Renger: 'We willen een intermediaire laag bouwen waardoor alle betrokken partijen zich productief tot elkaar kunnen verhouden, en waarbij ze elkaar gelegitimeerd kritische vragen kunnen stellen.'

Ludodidactische toolkit

Het wordt vanzelfsprekend geen klassieke training met alleen een syllabus in een klaslokaal. Renger en Hoogendoorn werken aan materialen op basis van ludodidactiek, hun eigen methode voor het ontwikkelen van onderwijs op basis van spelprincipes. Renger legt een set kaarten op tafel die hij eerder maakte voor het Europese project CYANOTYPES. Elke kaart vertegenwoordigt een andere rol. Door iedereen aan tafel een kaart te geven en die steeds na een afgesproken tijd door te schuiven, wordt een vraagstuk vanuit verschillende perspectieven opgepakt en wordt de rolverdeling duidelijk. Ook voor T4R wordt nu gewerkt aan zo’n diverse verzameling leermaterialen om met meerdere stakeholders het inhoudelijke gesprek te kunnen voeren over de invulling en inzet van een LDT.

Versneld instappen

Door dit in de pilotprojecten als oefening te doen, wordt een implementatieproces ontworpen waar ook andere steden straks hun voordeel mee kunnen doen. Renger: 'Als Zwolle straks ook een digital twin wil, moet het materiaal dat wij ontwikkelen hen helpen om het proces te helpen structureren en om al aan het begin de juiste afwegingen te maken. Wat doen ze wel wat doen ze niet, starten ze in de Lab-fase of in de Arena? Met de materialen die we nu al doende in de pilots ontwikkelen, werken we toe naar een geïntegreerd handboek waarmee steden straks versneld kunnen instappen en kunnen profiteren van alle kennis en ervaring die in dit project al is opgedaan.'

Contact - Willem-Jan Renger: willem-jan.renger@hku.nl