.svg?ext=.svg){kind=logo}
Het begon met een vraag van hulpmiddelenleverancier Vegro, waar HKU een studieopdracht van maakte: ontwikkel een hulpmiddel waarmee rolstoelgebruikers gesprekken met anderen kunnen voeren op gelijke hoogte. Een groepje studenten kwam met een mooi antwoord, dat ze ‘Ongeremd’ noemden: een uittrekbare rolstoelbank die aan een van de wielen wordt bevestigd en gesprekspartners ter plekke een zitplaats op ooghoogte biedt. “Typisch zo’n project waarvan het zonde is als het eindigt met een prototype voor het afstuderen,” zegt Tom van de Wetering, projectleider en coach bij HKU X, het programma dat student en net afgestudeerden ondersteunt bij het ondernemer worden. HKU X nam contact met de Ongeremd-ontwerpers op na hun afstuderen en Van de Wetering hielp ze bij het aanvragen van een Take Off Subsidie bij Regieorgaan SIA. Gesteund door deze subsidie gingen er vijf door met het ontwerp: een lichtgewicht harmonica-constructie van kunststof, waar wel drie mensen op kunnen zitten. De video die ze erbij maakten spreekt boekdelen: het is lastig om mee te doen als iedereen staat, maar jij zit. En daar biedt Ongeremd een praktische oplossing voor.
Achtuurjournaal
De ontwerpers pitchten hun uitvinding op Innofest en stuurden proefpersonen met een prototype van Ongeremd naar de festivals Noorderzon en Zwarte Cross. De reacties waren veelbelovend. Toch is de rolstoelbank nog niet op de markt gebracht. “Het bleek heel ingewikkeld om een kwalitatief, duurzaam product te realiseren voor een goede prijs,” zegt Van de Wetering. Zonder zelf machines van een paar ton aan te schaffen – een te grote investering voor de vijf starters – konden ze het niet produceerbaar krijgen. Inmiddels heeft de groep het project uitbesteed aan een ander bedrijf dat opnieuw naar de technische haalbaarheid kijkt. Van de Wetering: “Ondertussen heeft het ontwerpteam in dit traject ontzettend veel geleerd op het gebied van efficiënt samenwerken, materiaalonderzoek, financiële plannen maken en publiciteit genereren. Hun plan heeft zelfs het achtuurjournaal gehaald. Ze hebben als ontwerpers grote stappen gezet buiten de veilige muren van de academie.”
Sparringspartner
Dat is waar HKU X creatieve start-ups mee helpt. Het is al niet makkelijk om een goed idee succesvol te vermarkten, en als net afgestudeerde ontwerper sta je er ineens alleen voor. Hoe vind je investeerders, hoe pak je de doorontwikkeling en productie aan, en hoe verdien je geld met een zorginnovatie? “Het helpt dan om met iemand te kunnen sparren over de waarde van je product, over wat logische partners zijn en welke marktkansen er zijn,” zegt Van de Wetering. HKU X ondersteunt starters bovendien niet alleen met coaching en training maar ook met een groot netwerk van potentiële opdrachtgevers en investeerders die concrete cases aandragen. Die partijen doen op hun beurt ook hun voordeel met het programma: zij krijgen pasklare toegang tot de ontwerpkracht van jonge creatieve makers, die staan te trappelen om oplossingen te bedenken voor complexe maatschappelijke uitdagingen.
Just in time
Die ontwerpkracht wordt door de coaches van HKU X begeleid richting praktische resultaten. Van de Wetering benadrukt de ‘just in time’ aanpak. “Met een lesje boekhouden tijdens je studie kom je er niet, dan is het voor velen nog de ver-van-hun-bedshow. Je leert in de praktijk pas waar je écht tegenaan loopt.” Daarom biedt HKU X training en procesbegeleiding aan op moment dat ontwerpers daadwerkelijk de overstap maken van student naar ondernemer. In ruil daarvoor vragen ze starters die het traject met succes doorlopen hun kennis weer te delen met andere studenten en start-ups, in de vorm van gastlessen of persoonlijk advies.
Gespreksstarters
Als voorbeeld noemt hij Twan de Vaal, die hij coachte bij de ontwikkeling van diens dialoogspel Waan-zinnig Gesprek: een spel dat naasten helpt om de verbinding niet te verliezen met iemand die waanbeelden heeft. “Het is knap hoe het Twan gelukt is er een professioneel kaartspel van te maken dat nu echt te koop is. Het is goed doordacht, hij heeft het in samenspraak met psychiaters en zorgprofessionals van het UMC ontwikkeld en zich grondig verdiept in de gebruikers. Hij liep in eerste instantie vast op partners die veel minder actief meededen dan hij had gehoopt, moest op zoek naar nieuwe opdrachtgevers. We hebben samen een aanvraag gedaan voor een SIA-subsidie die hem op weg hielp. En heel veel gespard. Nu dit zo goed gelukt is koppelen we hem weer aan afstudeerders en alumni die ook bezig zijn met het ontwikkelen van gespreksstarters. Zo adviseert hij nu een club die taboes wil doorbreken voor vrouwen in de overgang.”
Baby Builder
Er zijn nog veel meer alumni die via HKU X hun plek vinden in het zorgdomein. Zo studeerde Anne van Turnhout bij het UMC Utrecht af op haar Tijd-Lijn-app, die cliënten op de wachtlijst van de GGZ houvast geeft door hen te informeren over de voortgang achter de schermen – à la de post.nl app die je informeert over een pakket dat onderweg is. Zij ging naar aanleiding daarvan samenwerken met Growtivity, een IT-bedrijf dat wachtlijstsystemen maakt voor heel veel partijen in de zorg.
Een ander mooi voorbeeld is Bertrand Burgers, die met zijn rondreizende 'Baby Builder'-installatie de publieke discussie over genetische modificatie op gang weet te brengen. En dat is weer een belangrijke bron van informatie voor het ethiekonderzoek van het Erasmus MC. Burgers heeft inmiddels ook de cursus Art & Genomics ontwikkeld voor het Erasmus MC, waarin aankomende wetenschappers ervaren hoe ze kunst kunnen inzetten voor de communicatie over ethische kwesties met een groter publiek.
Win-Win
Met de nieuwe focus op zorg en welzijn binnen HKU zullen er steeds meer van dit soort cases aangedragen worden om voor en met de zorg te ontwikkelen, verwacht Van de Wetering. “De waarde van dergelijke projecten wordt in het huidige zorgklimaat steeds groter. En door de kennis die studenten hier in de praktijk mee opdoen weer te delen met het onderwijs, groeit de HKU daar ook van.”