EN

De Nieuwe Utrechtse School

Kruisbestuiving tussen kunst, wetenschap en zorg

UMC-onderwijsstrateeg Stefan van Geelen en HKU-lector Nirav Christophe leren van elkaar. De een zet zijn filosofische denkkracht in voor de academische koers van een universitair medisch centrum, de ander zet zijn verhaalkunst in om creatieven op te leiden. Binnen De Nieuwe Utrechtse School streven ze samen naar een ‘domeinoverstijgende’ kruisbestuiving om de gezondheidsprofessional van de 21e eeuw de beste bagage mee te geven.
“We waren altijd al interdisciplinair bezig,” zegt Stefan van Geelen, programmamanager onderwijsstrategie bij het UMC Utrecht. “Maar voor een toekomstbestendige zorg en een gezonde samenleving moeten we nog veel breder gaan denken. Daar hamert Nirav altijd op: het moet ‘transdisciplinair’ zijn. Daarmee bedoelt hij niet alleen samenwerken binnen de verschillende zorgdomeinen, maar ook met disciplines en partners daarbuiten, óók de non-academische.” Dat is dan ook wat ze doen in De Nieuwe Utrechtse School. Samen met de Universiteit Utrecht is dit platform vijf jaar geleden opgericht om de wisselwerking tussen zorg en welzijn, de kunsten en de wetenschappen te stimuleren. Doel is om daarmee de nieuwe generatie professionals op het gebied van gezondheid klaar te stomen voor hun nieuwe rollen.

Strategische versneller

Van Geelen is al twintig jaar als onderzoeker en docent Filosofie verbonden aan het UMCU. In zijn functie van programmamanager onderwijsstrategie is hij verheugd dat De Nieuwe Utrechtse School een van de zeven versnellers is in de koers van het UMC Utrecht. Hij is ervan overtuigd dat de kunsten een sleutelrol kunnen spelen bij de transitie van traditionele zorg naar een nieuw, holistischer systeem, waarin het perspectief van de patiënt centraal staat en sprake is van shared decision making. “Kunstenaars zijn kritische, creatieve probleemoplossers waar we in de zorg veel van kunnen leren,” aldus Geelen. “Zij hebben altijd de spannendste inbreng in onze bijeenkomsten, ze durven een totaal andere, verrassende manier van denken te laten zien.” Waar de wetenschap gestoeld is op de ratio, gedegen langetermijnonderzoek en bewezen zekerheden, opereert de kunst veel intuïtiever, met ad hoc experimenten en een sterke verbeeldingskracht. Die verschillende perspectieven hoeven elkaar niet uit te sluiten, maar kunnen elkaar juist aanvullen en versterken, is de gedachte van het platform.

Omgaan met onzekerheid

In de publieksdialogen, onderwijsprogramma’s en de onderzoeksprojecten van De Nieuwe Utrechtse School zoeken deelnemers met totaal verschillende achtergronden naar een manier om elkaars inzichten in te zetten. Zo ging de publieksdialoog in september 2021 over leven met onzekerheid. Iets waar kunstenaars zich over het algemeen beter bij voelen dan medici. “Stefan kwam met het idee om het hier samen over te hebben,” vertelt Nirav Christophe. “Hij is heel sterk in dit soort filosofische denkexercities: hij legt in zijn hoofd voortdurend de verbinding tussen verschillende domeinen, ziet de paralellen maar ook de verschillen waarvan we beide kunnen leren. Terwijl ik van hun domein iets leer over de lange lijn van zorgvuldige zorg en het opbouwen van duurzame kennis, leren zij van mij dat je ook iets hebt aan een spontaan project met onzekere uitkomsten, dat zich niet door protocollen laat inperken.

Verhalen vertellen

Een uniek onderwijsproject is de door studenten geïnitieerde transdisciplinaire workshopreeks De Nieuwe Verbinding. In oktober en november 2021 kwamen geneeskundestudenten en studenten van diverse HKU-opleidingen tijdens zes intensieve workshops samen om, onder duo-docentschap van kunstenaars en zorgprofessionals, de grenzen van betekenisvol contact te verkennen, onderzoeken en op te rekken. Beide groepen ontdekten hier hoe ze binnen hun eigen praktijken al hun zintuigen kunnen inzetten om hun communicatie te verdiepen.
Dat sluit uit aan bij een terugkerend thema binnen De Nieuwe Utrechtse School: het belang van vertelkunst. Van Geelen: “Wat ik hierover van Nirav heb geleerd is dat je op zoveel verschillende manieren verhalen kunt vertellen. Dat hoeft niet altijd tekstueel of talig te zijn, het kan ook met muziek, dans, film en theater.” Christophe verwijst naar het Betweterfestival, waarop twee muziekstudenten van de HKU hun muzikale vertolking presenteerden van patiëntervaringen uit de verhalenbank Psychiatrie. “Het is fascinerend om te zien wat muziek doet met dergelijke ervaringen en emoties. De liedjes zijn niet bedoeld als therapie voor de patiënten waar het over gaat, maar anderen kunnen heel veel aan zo’n verhaal op muziek hebben en op een andere manier naar geestelijke gezondheid leren kijken.”

Kinderverhalenbank

In het verlengde van het project op het Betweterfestival werkt het platform nu aan de Kinderverhalenbank. Een daadwerkelijke bank in de hal van het Wilhelmina Kinderziekenhuis waar kinderen de verhalen van andere zieke kinderen kunnen lezen, beluisteren en bekijken, en waar zij ook hun eigen verhaal kunnen vertellen. “Dit wordt geen gadget,” benadrukt Christophe, “maar een instrument waarmee we kunnen onderzoeken of kinderen daadwerkelijk iets aan elkaars verhaal hebben en in welke vorm dat het beste werkt. Vanuit de HKU onderzoeken wij de vorm, het UMCU en de UU onderzoeken de inhoud. Daarmee creëren we gezamenlijk een betekenisvolle ervaring. Dat is waar we op uit zijn voor de mens in de 21e eeuw.

'De Nieuwe Utrechtse School'

In ‘De Nieuwe Utrechtse School: Historische traditie en hedendaagse aanpak’ wordt de traditie van de historische Utrechtse school gepresenteerd als het uitgangspunt en de inspiratiebron voor De Nieuwe Utrechtse School. In de bundel meer over de inspirerende versneller DNUS als interdisciplinair platform met bijdragen van vele collega’s van de deelnemende instituten.

Lees hier de bundel