''Ik zie mezelf als creatieve denktank.''

Al tijdens haar studie Fashion Design aan HKU tornde Linda Valkeman aan het speelveld van de mode-ontwerper. Ze wilde haar eigen stof maken en zocht de combinatie met andere disciplines. Ze voltooide aan Artez de master Fashion Design. Een zoektocht naar wie ze was bracht haar via Como, Londen en China naar Ghana. Daar, in Afrika, lijkt haar werk in het Moving Material Museum zijn plek te hebben gevonden.

Moet een fashion designer commercieel zijn ingesteld?

‘Dat lijkt me een retorische vraag. Als je wilt overleven, ontkom je er niet aan. Volgens mij vraagt iedere student Fashion Design zich onbewust wel af of hij of zij commercieel is of wil zijn. En als je dat niet wilt, hoe ga je dan als designer van je vak rondkomen? Dat is volgens mij in de breedste zin nog steeds een probleem op kunstacademies. Er is een gat naar de praktijk waar je iets mee moet. Tijdens mijn opleiding Fashion Design zat ik eigenlijk in een creatieve bubbel. De creativiteit waarmee je wordt opgeleid, kun je niet kwijt in de markt. Sowieso is het maar voor weinigen weggelegd om voor een modehuis te werken.’

Ligt dat aan de opleiding of aan de modewereld?

Op je website noem je jezelf een denktank. Waarom denktank?

‘Ik zie mezelf als creatieve denktank, omdat ik een soort verzamelpunt ben. Ik krijg veel informatie binnen, vooral visuele prikkels. Ik ben heel snel in het observeren en het verwerken daarvan.’

Hoe gaat dat in zijn werk?

‘Mijn brein bestaat uit heel veel lijntjes en alles kruist elkaar. In mijn werk verbind ik mensen, tijden en culturen. Als ik in Afrika ben, kan China daar in mijn hoofd heel makkelijk aan gekoppeld worden. De denktank kan oplossingsgericht zijn, maar het gaat met name om een gedachtenstroom en de ideeën. Jammer genoeg kan ik die niet allemaal in een project omzetten, maar ik heb wel geleerd dingen te parkeren. Dat doe ik ook letterlijk, in het Moving Material Museum dat ik in Ghana opzet.’

Een museum voor bewegend materiaal?

‘Ja, het gaat om inzicht geven in hoe materiaal zich verplaatst. Vroeger gebeurde dat bijvoorbeeld doordat de VOC handel opzette en er een kruisbestuiving was tussen materialen, maar ook tussen ideologieën en technieken. Anno 2016 wordt materiaal vooral verplaatst door afvalstromen en ook nog door handel, maar op andere manieren. Toen ik in West-Afrika was, zag ik dat Ghana een soort afvoerputje is van materiaal uit de westerse wereld. Je ziet een oneindige cirkel: het materiaal krijgt na productie en verkoop allerlei bestemmingen. Soms komt het bij arme mensen terecht en blijft het in Ghana. Soms kopen we het daarna letterlijk terug. De verschillende routes van de kringloop zijn de kern van mijn onderzoek.’

Daarmee is je museum weer een bron voor nieuwe projecten...

‘Klopt, want ik zie constant allerlei relaties tussen het verzamelde materiaal. De projecten die ik nu doe, reageren op die relaties. Neem dat voorbeeld over het koppelen van Afrika en China. In Afrika zie je steeds meer Chinezen, want die willen daar de markt overnemen. Ze hebben er onder andere voor gezorgd dat veel porselein door plastic is vervangen. Tegelijkertijd zijn ze de eeuwenoude oorspronkelijke uitvinders van het allerbeste porselein. Het nieuwe Chinese plastic vind ik weer massaal terug op het strand in Afrika. In mijn nieuwe project Plastic is the new porcelain combineer ik dat heel letterlijk. Het idee is om in de bakgang plastic te combineren met het porselein, zodat plastic ook echt onderdeel van het nieuwe product wordt.’

Welke functie heeft het museum voor de bezoeker?

‘Het moet een soort tijdsdocument zijn waarmee je informatielagen kan ontleden en zichtbaar wordt wat het toekomstperspectief van het materiaal is. Soms komt het ergens in de berm terecht, soms bereikt het de Afrikaan die het hergebruikt, een andere keer haalt het Afrika niet. Ik reageer op de verplaatsing en de enorme snelheid die de mode-industrie dicteert. Het is een kunstwerk en informatiedrager tegelijk.’

Heeft dit project bij jezelf tot een nieuw inzicht geleid?

‘Dat we gewoon kunnen putten uit wat er al is. Daarmee bedoel ik: er moeten veel meer toepassingen komen voor wat er aan materiaal in de wereld is. De cirkel die we in gang hebben gezet, kunnen we gebruiken zonder dat we de wereld beschadigen. Het materiaal en de spullen die wij als waardeloos bestempelen, worden door Afrikanen al op heel innovatieve manier hergebruikt. Deze toepassingen zien wij niet meer en daarom wil ik die visualiseren.’

Tekst Edwin Verhoeven
Beeld Linda Valkeman