EN

Hoe zorgen we ervoor dat mensen echt betrokken zijn?

Dat is de grote vraag, volgens Rachel Uwa. Als oprichter van de Berlijnse School of Machines, Making & Make-Believe, legt deze kunstenaar en docent zich specifiek toe op de verbinding tussen technologie en de menselijke beleving. ‘Technologie is op zijn best als mensen het gebruiken om te kunnen reflecteren op wie ze zijn en wat ze van waarde vinden.’
De in Berlijn wonende Rachel Uwa geeft ons onomwonden haar eerste indruk van Utrecht. ‘Ik vind dat jullie een diversiteitsprobleem hebben. In de stad lijkt er in het algemeen niet echt veel diversiteit te zijn. Maar dat is denk ik niet jullie schuld. Hier ziet alles er goed uit en dan lijkt het al snel alsof er niets aan de hand is. Het is een prachtige stad, maar zo op zichzelf dat je al snel kunt denken dat in de rest van de wereld ook alles in orde is. Misschien is het dus de omgeving die het gebrek aan diversiteit in stand houdt. Wat dat betreft maakt Berlijn op mij een heel andere indruk. Diversiteit zit daar veel meer in het karakter van de stad verweven. Maar zodra je er wat langer rondloopt, begin je te beseffen dat politiegeweld en racisme springlevend zijn. “Diversiteit” kan van alles in mensen naar boven brengen waar je anders geen weet van zou hebben. En tegelijk is het belangrijk om te begrijpen hoe je zelf in elkaar zit. En dat vervolgens ook van de mensen om je heen te weten.'

Kritiek

Als kersverse HKU-fellow op het gebied van creatieve technologie merkte ze bij haar eerste indrukken van HKU ook datzelfde naïeve gevoel op. 'Misschien weet ik nog niet genoeg over deze gemeenschap, maar ik zie hier tot zover veel enthousiasme over technologie. Er wordt nauwelijks kritisch naar gekeken, terwijl dat voor mij toch juist het belangrijkste is. Volgens mij is dit ook de reden dat Martijn van Gessel me uitnodigde voor dit fellowship: om op dit gebied wat meer kritiek in huis te halen.’

Overtuiging

Voor haar toespraak op de HKU Dag hoorde Uwa dat dit event voornamelijk ging over het versterken van de inzet voor diversiteit. Uwa: ‘Ik zie diversiteit niet als een term die je zomaar rondstrooit. Wat betekent diversiteit nu precies volgens de mensen die dit instituut leiden? Zijn ze werkelijk bereid om divers te zijn? Want dat betekent dat je echt met overtuiging die extra stap moet zetten. Als je gebonden bent aan een maximaal aantal studenten, dan zal je moeten zorgen dat een deel van die plaatsen wordt gereserveerd voor nieuwe mensen, met nieuwe ideeën. Tegenwoordig krijg ik het gevoel dat veel mensen de term “diversiteit” bezigen omdat ze denken dat dit is wat iedereen wil horen. Maar voeren ze ook echt de praktijk uit die hoort bij dit begrip?’

Oplossingen

Hier gaat het om voor mij: hoe krijgen we mensen zover dat ze zich écht betrokken voelen? Het is wel duidelijk dat er in de wereld een stel problemen zijn op te lossen. Wie daarvoor kunnen zorgen? Jongeren. Jonge mensen die kunst inzetten om een verhaal te vertellen dat mensen kan inspireren om anders te kijken naar technologie, politiek en maatschappij. Maar die boodschap moet gericht zijn op het individu. Dus als je spreekt met individuen, kom er dan achter wie ze zijn en wat er gaande is in hun leven. Om van daaruit weer te herleiden hoe zij zich verhouden tot de politiek, tot technologie, enzovoorts ... Uiteindelijk komt het hierop neer: hoe zet je mensen aan het denken over wie ze zijn en wat ze waardevol vinden? Vervolgens kan dat een uitgangspunt bieden om na te denken over anderen. Dat is trouwens ook het onderwerp en de naam van mijn fellowship: Inside then Outside.’

Tentoonstellen

'Momenteel heeft het project negen deelnemers. Sommige van hen werken bij HKU, voor de verschillende Makerspaces en labs. Ook zijn er verschillende studenten en oud-studenten betrokken. Het idee is dat zij allen met creatieve technologie gaan werken aan interactieve creaties voor de publieke ruimte. Deze willen we in de zomer tentoonstellen, wellicht rond het Centraal Station. Daarnaast ga ik het gehele maakproces documenteren en in een bepaalde vorm publiceren. Ik ken mijn eigen methodologie goed, maar de vraag is of ik die ook aan anderen kan onderwijzen.’

‘Mijn werk zal altijd draaien om de zoektocht naar manieren om technologie te koppelen aan maatschappij, politiek en de ervaringen die ons menselijk maken. Voor mij voelt dit als een zeer belangrijke ontwikkeling en moeten we ons allemaal in deze richting begeven. Het kost vermoedelijk wat inspanning voordat de vaart erin komt, maar ik weet zeker dat dit een belangrijke beweging wordt in de toekomst.’
interview & portret: Edwin Verhoeven / collagefoto: School of Machines, Making & Make-Believe