Een crossover tussen kunst en koken

In Tilburg gebeurde onlangs iets bijzonders. Basisschoolkinderen mochten samen met koks van koksopleiding De Rooi Pannen zelfbedachte gerechten maken op basis van een meegebracht ‘gezond’ product én geïnspireerd op een dansvoorstelling. Onder regie van Nele Vandeneede resulteerde dit in een eetbeleving met nieuwe, smakelijke gerechten.

Nele: ‘Kinderen namen een stuk groente of fruit mee en koksstudenten werden voorbereid om samen met de kinderen al improviserend tot speelse en gezonde gerechten te komen die hen als kok ook uitdaagde. Er ontstonden ware ‘kunstwerkjes’. Zo had een kind een doodgewone appel meegenomen, maar door de samenwerking met de kok werd dit een gezonde macaron met de smaak van een appelflap. Zo leer je kinderen nieuwe kennis over voedsel. Ze raken sneller gemotiveerd om nieuwe dingen te proeven omdat er nieuwsgierigheid en gedeeld eigenaarschap is. De kok fungeert als een inspirerend rolmodel, wat een positieve invloed heeft op een kind.’

Stereotype

Nele pakt in haar projecten de rol van regisseur die nieuwe dingen najaagt. Ze brengt overheid, onderwijs, gezondheidszorg, koks, kunstenaars en kinderen samen om van elkaar te leren en elkaar te inspireren. Hoe kwam ze zelf eigenlijk tot deze crossover? ‘Voordat ik aan de Master Crossover Creativity begon, heb ik altijd als danser, maker en docent gewerkt. Van kleins af aan wilde ik al danser worden. Maar ook kok! Ik stelde de koksopleiding uit omdat ik niet op internaat wilde. Toen ik als puber een dansdocent kreeg die mij enorm inspireerde, dacht ik: zó wil ik worden. Ik koos er toen voor om hard te gaan trainen voor de dansacademie.’

Nele ging naar de Fontys Academie voor Danseducatie in Tilburg. De ambitie om kok te worden bleef echter nog rondzoemen. ‘Ik dacht: dat komt later misschien nog op mijn pad. Voor mij was het een enorme overwinning om de dansopleiding te volgen. Juist omdat ik niet voldeed aan het stereotype en velen daardoor niet geloofden dat ik ooit zou slagen op de dansacademie. Mijn hele jeugd worstelde ik met overgewicht en werd ik lui en dom genoemd. Dat heeft geleid tot een enorm innerlijk vuur, een drijvende kracht om te gaan voor waar ik zelf in geloof. Als iemand zegt dat ik iets niet kan, ga ik juist bewijzen dat ik het wel kan.”

In 2015 studeerde Nele cum laude af aan de dansacademie en ging ze op internationaal niveau aan de slag in het dansveld. ‘Toen corona in 2020 plotseling alle gelegenheid om te dansen stillegde en ik thuis kwam te zitten, greep ik de kans aan om te bedenken: wat kan ik hier nog meer uithalen? Wat is mijn volgende stap? Ik wilde sowieso nog erg graag verder studeren en mijn kunstenaarschap beter leren verbinden aan sociaal-maatschappelijke kwesties.’

Synthese

‘Een vriendin tipte de Master Crossover Creativity. Toen ik erover ging lezen voelde ik gelijk: dit gaat over mij, dit is wat ik adem en waar ik naar streef. Aan het begin van de opleiding daagde de master mij uit om mijn ‘hegemonikon’ te onderzoeken; mijn innerlijke kompas. Door terug te gaan naar mijn roots en kernwaarden, mijn verlangens, maar ook mijn ‘pijn’, kwam mijn onderwerp boven: het maatschappelijke vraagstuk rondom gezond eetgedrag en de gastronomische wereld.’

Nele wilde kinderen preventief aan gezonde voeding krijgen door hen het spel met eten te laten aangaan. ‘Ik ben vanuit een auto-etnografisch perspectief gaan ontwerpen wat ik als kind zelf heel erg leuk en fijn had gevonden. Dat bleek ook aan te slaan bij mijn doelgroep. Ook begon ik te fantaseren over hoe het zou zijn als ‘de Nele kok’ een kunstopleiding doorliep. Dus in plaats van leren koken om te voeden, moest ‘mijn kok’ leren koken om te verwonderen. Hier kwamen mijn dansachtergrond, mijn liefde voor gastronomie en mijn drive om te kunnen bijdragen aan maatschappelijke kwesties als puzzelstukjes samen. Dat moment van synthese herinner ik me nog heel goed. Ik dacht toen alleen maar: “Hoe bijzonder: ik had nóóit gedacht dat deze master mij naar dit pad zou leiden, zo uniek en kloppend.”’

Strateeg

Nele leidt sinds kort koks op om te werken vanuit een spelende en kunstzinnige benadering. Ze laat koks nadenken over de rol die ze in de maatschappij kunnen innemen. Net als kunstenaars vertellen ze een verhaal - maar dan door het creëren van creatieve kook- en eetbelevingen. ‘De Master Crossover Creativity heeft mij heel veel geleerd over mijzelf, maar ook over mijn rol als kunstenaar. Ik kan nu goed schakelen tussen de makersrol en de strateeg, die de taal van de kunstenaar begrijpt en agendeert. Ook heeft de opleiding ervoor gezorgd dat ik een verbinder ben geworden die de kansen opzoekt om grootschalige impact te maken.’

​Nele wil aan de knoppen kunnen draaien, daar waar het beleid wordt gevormd. ‘Daar heb je invloed op een echte transitie. Ik wil beweging in de maatschappij creëren. Met Social Chef probeer ik dat te doen. Ik geef koks door kunsteducatie en design thinking inzichten over de rol die ze kunnen innemen binnen sociaal-maatschappelijke vraagstukken. Niet vanuit een probleemgerichte of belerende benadering, maar vanuit de kracht van spel en magie. Ik timmer hard aan de weg om die visie bij overheid, bedrijfsleven en onderwijs onder de aandacht te brengen. Hoe meer Social Chefs ik hierdoor aan het werkveld kan afleveren, hoe beter.’

Bio

Nele Vandeneede is een crossover creative professional. Als kunstenaar ontwerpt zij oplossingen voor complexe vraagstukken. Momenteel richt Nele zich op het thema voeding en gezondheid. Daarnaast is Nele werkzaam als docent Ontwerpgericht Onderzoek, Internationaal Cultuurmanagement en Social Design bij HKU Kunst & Economie.

www.nelevandeneede.nl